ایوان مدائن بزرگ‌ترین طاق گِلی دنیا

[ad_1]

«ایوان خسرو / طاق کسری / ایوان مدائن / Taq Kasra» برجسته‌ترین یادگار شاهنشاهی ساسانی، در تیسفون واقع در در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر بغداد (عراق) در کناره خاوری رود دجله واقع شده است. بزرگ‌ترین طاق گلی دنیا با بلندی ۳۷ متر، در کنار دهکده‌ سلمان باک قرار دارد که محل آرامگاه سلمان فارسی است. بسیاری تصور کرده‌اند چیزی از بنای متعلق به دوران پادشاهی شاپور یکم باقی نمانده اما این بنا همچنان پابرجاست اما با توجه به آنکه در عراق تعلق خاطر جدی نسبت به این بنا وجود ندارد، سالهاست که این بنای تاریخی بدون مرمت و نگهداری در میان توده‌ای از سیم‌خاردارها، رها شده است. این بنا نه برای نمایش مهندسی، بلکه به منظور نمایش عظمت ساخته شده، تا نشانگر قدرت و ثروت باشد. سفیران ملت‌های دیگر را حیران سازد و به دولت‌های دست نشانده سرکش اخطار کند که این سلسله، قدرت درهم‌شکستن هر مبارزه‌ای را دارد. آنچه باقی مانده، جز یکی از چهار جبهه‌ای نبوده که حیاط بزرگ مرکزی را احاطه می‌کرد، جز واحدی در یک فضای محصور نیست. ایوان، آن چنان‌که اینک می‌بینیم تنها یک شکاف حیرت‌انگیز نبود. در اصل آن را یک پرده سنگین زر بافت می‌پوشاند که ارتفاع زیاد و فضای نقش‌های متنوع آن گویای ثروت فراوان بود. معماران خسرو که تصویری از مقدار فشاری که توسط بنایی با چنین ابعاد غول آسا ایجاد می‌شد نداشتند، پایه‌ها را بسیار پهن گرفتند تا از قدرت تحمل چنان فشاری مطمئن شوند. پهنای پایه‌ها در قسمت زیر طاق چهار و در پایین هفت متر است. ضخامت طاق حتی در بالترین نقطه آن به یک متر می‌رسید. نقشه بنا گر چه غیرعادی، ولی اساساً ساده بود و تأثیر آن بیشتر ناشی از عظمت بنا بود. ایوان بزرگ از طریق چند اتاق کوچک به یک تالار بزرگ بسته متصل بود و اطراف تمام بخش مرکزی را دالان‌ها و اتاق‌های دراز دارای طاق ضربی گرفته بود. (مثل شهر آشور در دوره پارت) در شهر آشور متعلق به دوره پارتی، فضای خالی ایجاد شده توسط ایوان را با تزئین نما و استفاده از ستون‌های توکار، اسپرها و طاقچه‌هایی که در شش طبقه ترتیب یافته و بالای آن یک ردیف کنگره سنتی قرارداشت، جبران کرده بودند. فضای بزرگی که باید طاق‌بندی می‌شد، سازندگان به منظور کاهش اندازه دهانه تا حد امکان، به تدریج رج‌های افقی آجرهای بالای پاکار قوس را به سمت داخل متمایل می‌ساختند. بدین ترتیب، دیوارها ضمن یک انحنای جزئی به هم نزدیک و دهانه فوقانی با رج‌های عمودی پوشانده می‌شد که به شکل قطاع بزرگی از یک دایره بود؛ بنابراین، بخش نیم بیضی یا سهمی طاق‌ها یا قوس‌ها که در معماری ساسانی بسیار فراوان دیده می‌شود. نتیجه در نظرگرفتن استحکام و ثبات نیست بلکه ناشی از فرایند عملی ساخت بناست. تصاویری از این بنای تاریخی را در تابناک می‌بینید.

[ad_2]

Source link